ለምርታማነቱ የላቀ ድርሻ አለው

ለምርታማነቱ የላቀ ድርሻ አለው

በገነት ደጉ

የግብርናው ዘርፍ የኢትዮጵያን ኢኮኖሚ በዘላቂነት የማሳደግ እና መዋቅራዊ የኢኮኖሚ ሽግግርን እውን የማድረግ ኃላፊነት እንዳለበት የዘርፉ ምሁራን ይናገራሉ፡፡ በቀጣዮቹ ዓመታት የሚኖረውን ከፍተኛ ቁጥር ያለው የሀገሪቱን ህዝብ የመመገብና ሀገራዊ የምግብ ሉዓላዊነትን የማረጋገጥ፣ በመካከለኛ ጊዜ የሚያስፈልገውን የውጭ ምንዛሬ የማስገኘት፣ ለኢንዱስትሪውና ለሌሎች ዘመናዊ ዘርፎች በቂ ግብዓት የማቅረብ እና በስፋት የሥራ ዕድል የመፍጠር ሥራ ከግብርናው ዘርፍ ይጠበቃል።

ለዚህም የዘርፉን ምርታማነት ማሳደግ የሚያስችሉ ዘመናዊ አሰራሮችን ከመተግበር ባለፈ የተቀናጀ የአፈርና ውሃ ጥበቃ ሥራ ማከናወን ያስፈልጋል፡፡ ባለፉት ዓመታት በማህበረሰብ የተሰሩ የአፈርና ውሃ ጥበቃ እና በአረንጓዴ አሻራ መርሀ ግብር በተሰሩ ሥራዎች ለውጥ መታየት ከጀመረ ሰነባብቷል:: ይህም የደረቁ ምንጮች እንዲመለሱና ምርትና ምርታማነት እንዲጨምር ትልቅ አስተዋፅኦ በማበርከት ላይ ይገኛል፡፡

በሀገራችን በየዓመቱ ጥር ወር ላይ የሚካሄደውን የተቀናጀ የተፋሰስ ልማት ስራ ከተጀመረ ወዲህ በሲዳማ ክልል የመጣው ለውጥ፣ ፋይዳው እና የ2017 ዓ.ም የተፋሰስ ልማት ስራ ቅድመ-ዝግጅት ምን ይመስላል? በሚሉ ጉዳዮች ዙሪያ ያዘጋጀነውን ጽሑፍ እንደሚከተለው አቅርበናል፡፡

የሲዳማ ክልል እርሻና ተፈጥሮ ሀብት ቢሮ ምክትል እና የተፈጥሮ ሀብትና መሬት አስተዳደር ዘርፍ ኃላፊ አቶ ፍቅረኢየሱስ አሸናፊ በክልሉ እየተሰራ ያለው የተፋሰስ ልማት ስራ ሀገር አቀፍ መርሃ-ግብርን ተከትሎ የተጀመረ መሆኑን በማንሳት ነው ማብራሪያቸውን የጀመሩት፡፡

ከ2010 ዓ.ም ጀምሮ ወደ ዘመነ የተፋሰስ ስራ መገባቱን የጠቆሙት ኃላፊው በፊት የዕድገት ካርታ ሲሰሩ የነበሩት በተለምዶ በስዕል መልክ እንደነበር እና ከለውጡ በኋላ ግን የተፋሰስ ስራዎች ወደ ሼፕ ፋይል መሸጋገሩን አስረድተዋል፡፡

ሼፕ ፋይል ከሳተላይት ተነስቶ የአንድን አካባቢ ካርታ እና አጠቃላይ የመሬት አቀማመጥ በማንሳት የአካባቢው ገፅታ ምን ይመስላል?፣ የማህበረሰቡ አኗኗር እንዴት ነው?፣ አካባቢው በቀጣይነት ምን ያህል ወደ ኢኮኖሚ ሊሻገር ይችላል? የሚለውን በመለየት የተሟላ መረጃ የሚደራጅበት አሰራር ነው፡፡

የተፋሰስ ልማት ስራ ዋና ዓላማ የተረጋጋ ስነ-ምህዳር በማምጣት ምርትና ምርታማነትን በማሳደግ የምግብ ዋስትናን ማስጠበቅ በመሆኑ በክልሉ ከ2010 ጀምሮ በተሰሩ ሥራዎች ተጨባጭ ለውጥ ማምጣት ተችሏል ይላሉ፡፡

በተያዘው ዓመትም እንደ ክልል በዘመነ የተፋሰስ ልማት ስራዎች 1 ሺህ 353 ተፋሰሶች በሼፕ ፋይል ተለይተው ተዘጋጅተዋል፡፡ ከዚህ ውስጥ 672 ተፋሰሶች በማህበረሰብ በጎ ፈቃደኞች በነፃ ጉልበት እንደሚለሙም ጠቁመዋል፡፡

በክልሉ ከዚህ በፊት 640 የሚሆኑ ተፋሰሶች እንደነበሩ ያስታወሱት አቶ ፍቅረኢየሱስ ዘንድሮ 15 በመቶ በመጨመር እንዲለሙ ለማድረግ እቅድ ተይዞ የቅድመ ዝግጅት ምዕራፍ መጠናቀቁን ገልፀዋል፡፡

ክልሉ ሶስቱም ዓይት የአየር ሁኔታዎች እንዳሉት የጠቆሙት ምክትል የቢሮ ኃላፊው ከደጋ፣ ወይናደጋ እና ቆላ አብዛኛው አካባቢ ወይናደጋ መሆኑን ጠቅሰዋል፡፡ ደጋማ አካባቢዎች የአሲዳማነት ችግር ያለባቸው ሲሆኑ መሬቱም ወጣ ገባ በመሆኑ፤ የጠረጴዛ እርከን በመሥራት የደን ልማት ስራዎች በስፋት እንዲሰራባቸው አቅጣጫ መቀመጡን አስረድተዋል፡፡

ኃላፊው አያይዘውም በክልሉ ከ70 ሺህ ሄክታር በላይ የሚሆነው ማሳ የጠረጴዛ እርከን የሚያስፈልገው መሆኑን አንስተው የዘመነ የተፋሰስ ልማት ስራዎች በስፋት በመጀመራቸው ምርትና ምርታማነት ተሻሽሏል ብለዋል፡፡

በእነዚህ አካባቢዎች የተሰሩ የጠረጴዛ እርከን የተፋሰስ ልማት ስራዎች አሲዳማነትን በማከም በቀጣይ ለምርታማነት መጨመር የበኩላቸውን አስተዋፅኦ እንዲያበረክቱ በትኩረት እየተሰራ ስመሆኑ ነው የጠቀሱት፡፡

በዘንድሮ ዓመትም ይህንን በመጠቀም የመኸር እርሻ መልማቱን ያስረዱት የዘርፍ ኃላፊ ይህም የተፋሰስ ልማት ስራ መገለጫ መሆኑንም ጭምር ነው ያስረዱት፡፡ በመኸር የተሰራውን ሥራ መነሻ በማድረግ በዘንድሮ ዓመት ከፍ ያለ ምርት እንደሚጠበቅ ገልፀዋል፡፡ በዚህም በተሰራው የምርት ትመና ገብስ በሄክታር ከ40 ኩንታል በላይ፤ ስንዴም በተመሳሳይ ከ40 ኩንታል በላይ ሊገኝ እንደሚችል ቅድመ ትንበያው እንደሚያመላክት ነው የገለፁት፡፡

በተለይም የጠረጴዛ እርከን በተሰራባቸው አካባቢዎች የምርት ውጤታማነታቸው ከፍተኛ መሆኑን ያነሱት አቶ ፍቅረኢየሱስ ይህም የክልሉ ምርትና ምርታማነት እንዲጨምር ማድረጉን ነው የጠቀሱት፡፡

በሌላ በኩል በተሰራው ተከታታይ የተቀናጀ የተፈጥሮ ሃብት ጥበቃ ሥራ፤ በደጋማ አካባቢዎች በጎርፍ ተሸርሽሮ የሚሄደውን አፈር ከመግታት ባለፈ ስነ-ምህዳሩን ማስተካከል ስለመቻሉ አንስተዋል። በዚህም በአካባቢዎቹ የቀርከሀ ልማት ስራ በማከናወን ህብረተሰቡን ተጠቃሚ ማድረግ ተችሏል፡፡ ለዚህም የቀርከሃ ልማት ስራው በተሰራ በሁለት ዓመት ውስጥ ምርቱ ስለመድረሱ የተናገሩት የዘርፉ ኃላፊ ቀርከሃ የውሃ ገጽታ እንዲጭምር የሚያደርግ እጽዋት በመሆኑ ለተፋሰስ ሥራው እያገዘ መሆኑንም አስረድተዋል፡፡

ከለውጡ ወዲህ በተሰሩ የተፋሰስ ስራዎች በኢኮኖሚው ላይ ቀጥተኛ ትርጉም ያለው ለውጥ ማምጣት መቻሉን ያነሱት የዘርፍ ኃላፊው በተለይም በደጋማ አካባቢዎች ላይ ትርጉም ያለው ውጤት ማየት ስለመቻሉ ገልፀዋል፡፡

በሲዳማ ክልል በአብዛኛው አካባቢዎች ቡና እና ፍርፍሬ እንደሚመረት የተናገሩት የዘርፉ ኃላፊ አቮካዶ፣ ዘይቱንና ሙዝን ጨምሮ የተለያዩ ፍራፍሬዎች በወይናደጋ አካባቢዎች በስፋት መልማቱን አብራርተዋል።

የተሰራው የተቀናጀ የአፈርና ውሃ ጥበቃ ሥራ የቡና ልማት ሥራን ጨምሮ የአትክልትና ፍራፍሬ ዘርፉንም እንዳገዘ ይነገራል፡፡ ለአብነትም እንደ ሀገር በዘንድሮ ዓመት በቡና የተሻለ ውጤት ማምጣት ተችሏል፡፡ ከዚህም ባለፈ አቮካዶን ጨምሮ ፍራፍሬዎችን ወደ ኤክስፖርት ሰብልነት መመለስ መቻሉን እና ለዚህም በይርጋለም አግሮፕሮሰሲንግ (የግብርና ምርቶች ማቀነባበሪያ) ውስጥ አቮካዶ ተጨምቆ ዘይቱ ወደ ውጪ ሀገር በመላክ የአካባቢው ህብረተሰቡ ይበልጥ ተጠቃሚ እንዲሆን እየተደረገ መሆኑን አንስተዋል፡፡

በተመሳሳይ በቆላማ አካባቢዎች መሬቱ አሸዋማ አፈር በመሆኑን በቀላሉ የመታጠብ ባህሪ ስላለው መሬቱን መከለል፣ መከተር እንዲሁም በጋ ሲሆን የማከም ስራዎች በመሰራታቸው በፊት ደረቃማ የነበሩ አካባቢዎች አሁን ላይ በጥሩ ሁኔታ መልማት መቻሉን አስረድተዋል፡፡ በእነዚህ አካባቢዎች ንብ የማነብ እና ሳሩን አጭደው ለከብቶቻቸው የመመገብ ስራ የሚሰሩ ማህበራት በማደራጀት በተሰራው ሥራ ብዙዎችን ተጠቃሚ ማድረግ ተችሏል ብለዋል፡፡

ከባለፉ ዓመታት ልምድ በመውሰድ አምና 13 ሺህ 607 ሄክታር የነበረው ሽፋን ላይ በ15 በመቶ በማሳደግ 17 ሺህ 304 ሄክታር በህዝብ ንቅናቄ እንዲለማ ካርታ ተሰርቶ ሀገራዊ የመክፈቻ ስነ-ስርዓቱ እየተጠበቀ መሆኑን ጠቁመዋል፡፡

በቢሮው የተፋስስ ልማት ጥናት ባለሙያ ወ/ሮ ጅማቴ ጉያ በበኩላቸው የተፋሰስ ልማት በሀገራችን ከሁለት አስርት ዓመታት በፊት እየተሰራ እንደነበር አስታውሰው፤ በአዲስ መልክ ከ2010 ዓ.ም ጀምሮ ዘመናዊ አሰራርን በተከተለ ሁኔታ ተሸሽሎ እየተሰራ ነው ብለዋል፡፡ በዚህም ለውጦች መታየታቸውን እና አርሶ አደሩም ምርትና ምርታማነቱን በመጨመር የተሻለ ተጠቃሚ እየሆነ ነው። በዚህም የምግብ ዋስትና ማረጋገጥ ያስቻለ ሥራ በክልሉ ሁሉም አካባቢዎች እየተከናወነ ስለመሆኑ ነው የገለፁት፡፡

ባለሙያዋ አክለውም በክልሉ ምርትና ምርታማነትን ከመጨመር በተጓዳኝ የከርሰ ምድር ውሃ መጨመሩንም ነው የተናገሩት። በፊት ገላጣ በነበሩ መሬቶች ላይ በተሰሩ የሥነ-አካላዊ ስራዎች ውሃ መጠበቁን እና በተለይም በጎርፍ ምክንያት ለምነቱን ያጣ የነበረው የላይኛው አፈር በማስቀረት ምርታማነት እንዲጨምር ማድረግ ስለመቻሉ ጠቁመዋል፡፡

የሥነ-አካላዊ/ፊዚካል ስራዎች በአካባቢዎቹ ከተሰሩ በኋላ የሥነ-ሕይወታዊ/ባዮሎጂካል ስራውን ለመጠበቅ ዘርፈ ብዙ ጠቀሜታ ያላቸውን ዛፎች ስለመተከላቸው ያስታወሱት ወ/ሮ ጅማቴ በያዝነው ዓመት በቂ ምርት ማግኘት ስለመቻሉም ነው ያስረዱት፡፡

የፊዚካል ስራዎች ሲሰሩ አርሶ አደሩ በባለሙያ እንደሚደገፍ እና ተራራማ የሆኑ ከፍተኛ ቦታዎች ላይ የጠረጴዛ እርከን እየተሰራ ነው፡፡ በእነዚህ ቦታዎች ምን ዓይነት ሰብሎች መተከል አለባቸው የሚለውንም በባለሙያ እገዛ እየተደረገላቸው አርሶአደሮች እንደሚሰሩ ነው ያስረዱት፡፡ የመጀመሪያ ዓመት ላይ በጠረጴዛ እርከን ከ10 ወረዳዎች በላይ በተሰሩ ስራዎች የላይኛው አፈር ላይ ምን ዓይነት ኮምፖስት መጠቀም አለባቸው የሚለውን የግንዛቤ ስራ በመሰራቱ ውጤታማነቱን ለማሻሻል ትኩረት የተሰጣቸው መሆኑንም ጠቁመዋል፡፡ በተፈጥሮ ጥበቃ ውስጥ በውጪ ግብረሰናይ ድርጅቶች የሚመራው ፕሮጀክት እንዳላቸው ያስረዱት ባለሙያዋ ይህም ፕሮጀክት በአብዛኛው በአፈር ለምነት እና በአየር ንብረት ለውጥ ላይ ልዩ ትኩረት ሰጥቶ በመስራቱ ውጤታማነቱ ከጊዜ ወደ ጊዜ ስለመጨመሩ ነው ያስረዱት፡፡

በክልሉ ባለፉት የለውጥ ዓመታት ህብረተሰቡና መንግስት በጋራ በሰሩት የአፈርና ውሃ ጥበቃ ሥራ አበረታች ውጤት የተመዘገበባቸው በመሆኑ ተጠናክረው ሊቀጥሉ ይገባል፡፡